TŁUSZCZE…

W temperaturze pokojowej tłuszcze zwierzęce to zazwyczaj ciała stałe (wyjątkiem jest np. tran), tłuszcze roślinne są cieczami (z wyjątkiem kilku np. masło kakaowe i olej kokosowy).

Funkcje tłuszczów:

• niezbędny składnikiem pokarmowym ludzi.
• najbogatsze źródło energii, 1g tłuszczu = 9kcal / 37,7 kJ (ponad 2 razy więcej niż z białka lub węglowodanów).
• łatwo magazynowane, tworzą wygodne paliwo zapasowe (np. podczas snu, kiedy wyczerpujemy zapasy gliokogenu).
• jako budulec, stanowią składnik w procesach tworzenia błon komórkowych.
• gromadzony pomiędzy narządami stanowi osłonę mechaniczną przed ich przemieszczaniem się i absorbuje wstrząsy,  chroniąc je przed urazami.
• magazynuje wodę, stanowiącą 30-50% jego masy.
• są głównym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K).
• mają szerokie zastosowanie kulinarne. W kuchni występują w formie wysokoskoncentrowanych produktów takich jak: masło, oleje i oliwa.

Zapotrzebowanie Tłuszcze powinny zaspokajać 20-35% całkowitej energii, jednocześnie uwzględniając  odpowiedni stosunek tłuszczów nienasyconych i nasyconych.

Ilość tłuszczu spożywanego różni się w zależności od wieku, płci, masy ciała i poziomu aktywności fizycznej.

Podział (w diecie)
Tłuszcze nasycone:

• są to głównie tłuszcze zwierzęce których zaletą jest wchłanianie witamin (A,D,E,K).
• nadmiar ich ma bezpośredni wpływ na wzrost poziomu cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL (złego), który jest odpowiedzialny za zwiększenie zachorowalności na choroby sercowo-naczyniowe.
• zalecane jest ograniczanie ilości w dietach.
• przykładem kilku produktów zawierających tłuszcze nasycone są:

– tłusty nabiał: pełne mleko, masło, śmietana, ser
– olej kokosowy i palmowy
– mięso i drób
– wędliny
– żółtko jaja

Tłuszcze nienasycone:

• jako jednonasycone jak i wielonasycone (omega-3 i omega-6) uważane są za najzdrowsze.
• biorą udział w obniżaniu cholesterolu całkowitego jak i LDL , dzięki czemu zminiejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• wiele badań dowodzi, że spożywanie tego rodzaju tłuszczów (omega-3) profilaktycznie broni przed wieloma typami nowotworów (w szczególności przewodu pokarmowego).
• przykładem kilku produktów zawierających tłuszcze nasycone są:

– tłuszcz rybi
– tłuszcz gęsi
– większość oleji roślinnych (w szczególności polecana jest oliwa z oliwek)
– nasiona i owoce oleiste
– orzechy

WNKT – niezbędne wielonasycone kwasy tłyszczowe;
Są to kwasy tłuszczowe, których organizm potrzebuje i które musi otrzymać z pożywienia, bo nie potrafi ich sam wytworzyć np. z innych tłuszczów. Do niezbędnych WNKT należą: kwas α-linolenowy z rodziny kwasów omega-3 oraz kwas linolowy z rodziny kwasów omega-6.

• są one niezbędnym składnikiem budulcowym komórek
• biorą udział w transporcie i metabolizmie cholesterolu
• wystepują w regulacji jonów sodu w organizmie
• powodują rozszerzanie się naczyń krwionośnych

Niedobór WNKT powoduje:

• spowolnienie wzrostu kości i mięśni oraz brak przyrostu masy ciała
• zmiany skórne i wypadanie włosów
• predyspozycje do zmian alergicznych
• problemy z wydolnością sercową (słabsza wydolność mięśnia sercowego, obniżone krążenie, itp.)

Ciekawostki:

• Produkty zawierające nasycone kwasy tłuszczowe (tłuste mięso, tłuste wędliny, smalec, słonina) oraz tłuszcze o konfiguracji trans (krakersy, chipsy, słodycze, Fast foody, niskiej jakości margaryny) mogą zwiększyć ryzyko depresji.
• Dodatek zawierającego kwas oleinowy tłuszczu do diety poprawił zdolność do zapamiętywania u szczurów.